Amaç ve Hedefler

Projenin temel amaçları;

i.) Yarı-kurak bir iklimde çeşitli ekolojik ve sosyolojik özellikleri barındıran Dicle Havzasında arazi bozulmasına hassas alanların MEDALUS modeli ile belirlenmesi bu çalışmanın temel amacıdır.

   Bu amacı gerçekleştirmek için Dicle Havzasını temsil edecek şekilde seçilen 1.100.000 ha arazide toprak örneklemesi, arazi gözlemleri ve ölçümleri  yapılarak toprak veri tabanı hazırlanacaktır. Aynı alanda modelin gerektirdiği diğer verilerin bir kısmı halihazırda var olan veri tabanlarından derlenecektir. Sosyo-ekonomik faktörlerin belirlenebilmesi amacı ile eldeki veri tabanlarına ilaveten ayrıca anketler yapılacaktır.

ii.) Farklı coğrafyalarda çölleşmeye hassas alanların belirlenmesi ve tedbirlerin alınması adına yapılan başarılı çalışma örneklerinin olmasına rağmen, MEDALUS modelinin ilk geliştirildiği Akdeniz Bölgesi dışındaki bölgelerde farklı iklim, bitki örtüsü, amenajman, sosyo kültürel yapı gibi değişkenlikleri yansıtacak şekilde modifiye edilmesi gerektiği birçok araştırmacı tarafından da dile getirilmiştir. Zira, arazi bozulması ve çölleşme süreçlerinin izlenmesinde kullanılan yöntemin etkinliği, çeşitli iklim, toprak ve amenajmanlar altında başarılı bir şekilde kullanılabilmesine bağlıdır. Akdeniz Bölgesi ikliminin dışında farklı iklim tipine, biyofiziksel ve sosyo-kültürel yapıya sahip olan Dicle Havzası için MEDALUS modelinin modifikasyonu ve adaptasyonu bu çalışmanın ikinci temel amacıdır.

Modelin modifikasyonu; yeni indikatörlerin ilavesi, indikatörlerin tanımlanmasında kullanılan parametrelere yeni parametrelerin ilavesi ve var olan ancak çalışma alanı için uygun olmayan parametrelerin çıkarılması, modeldeki skorlamaların bulanık mantık kullanılarak yapılması ile gerçekleştirilecektir.

iii.)Çalışmanın üçüncü amacı; modelde yer almasına uzman görüşü ile karar verilen indikatörleri tanımlayan parametrelere ait minimum veri setlerini oluşturmaktır. 

Bu amacı gerçekleştirmek için Temel Bileşenler Analizi (PCA) kullanılarak her bir indikatörde yer alan parametreler arasından amaca uygun değişkenliği en yüksek düzeyde yansıtan parametreler Temel Bileşenler Analizi ile belirlenecektir.

iv.)Arazi bozulması ve çölleşme için elde edilen indikatörler ve indikatörlerin altında tanımlanan parametrelerin haritalanması çalışmanın dördüncü amacını oluşturmaktadır.

Haritalamada özelliklerin coğrafi korelasyonunu esas alan ve birçok alanda yaygın olarak kullanılan jeoistatistik yöntemlerden faydalanılacaktır. Jeoistatistik ile modellenecek olan verilerde uygun modellerin seçimininin ardından her bir parametre, indikatör ve nihayetinde alanın çölleşme haritası oluşturulacaktır. Haritalar, çalışılan arazilerde mevcut arazi bozulması ve çölleşme durumlarının değerlendirilmesinde kolaylık sağlayacaktır. Elde edilecek haritalar, tedbir alınması gereken kırılgan alanların yerleri hakkında detaylı bilgiler içerecektir.

v.)Arazi bozulması ve çölleşme süreçlerinin izlenmesi gerekli indikatörlerin (toprak, iklim, bitki örtüsü ve amenajman gibi) uygun bir şekilde depolandığı ve güncellenebildiği veri tabanlarının varlığına bağlıdır. Ancak ülkemizde projede kullanılacak yöntem ve modellerin gerektirdiği yeterlilikte veri bulunmamaktadır. Bu nedenle projenin beşinci amacı; çeşitli kurumlar tarafından,  farklı standart ve ölçeklerde üretilen dağınık haldeki verilerin değerlendirilerek uzun yıllardır yürütülen survey ve ArGe çalışmaları kapsamında araziden coğrafi koordinatlı olarak alınan toprak örnekleri ve analiz sonuçlarını izin verildiği ölçüde toparlayarak, tek bir veri tabanı altında öncelikle bu projede ve sonrasında yapılacak diğer çalışmalarda kullanılabilir hale getirmek olacaktır.

vi.)Çalışmanın son amacı ise projede elde edilen verilerin ve sonuçların sürdürülebilirliğinin ve farklı kullanıcıların faydalanmasının sağlanmasıdır. Bu amaç bir web sitesinin kurulması ve çeşitli displinlerden kullanıcıların hizmetine sunulması ile yurt dışından konu uzmanı bilim adamlarının da katılacağı bir çalıştayın düzenlenmesi yoluyla gerçekleştirilecektir. Bu amaçla özellikle Türkiye İstatistik Kurumu ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) tarafından hazırlanan Arazi Örtüsü Çalışmaları (CORINE), Çiftçi Kayıt Sistemi, Parsel Bilgi Sistemi ve TAGEM tarafından hazırlanan “Türkiye tarım topraklarının bitki besin maddesi ve potansiyel toksik element kapsamlarının belirlenmesi, veri tabanının oluşturulması ve haritalanması” başlıklı projesine ait veriler de değerlendirilebilecek önemli kaynaklardandır.