Arazi Bozulması ve Çölleşme

Diyarbakır, Siirt ve Batman illerini kapsayan ve yaklaşık 1.100.000 ha’lık alandan oluşan Dicle Havzası sahip olduğu farklı iklim, topoğrafya, jeoloji ve sosyo-ekonomik yapısı ile önemli düzeyde arazi bozulması ve çölleşme tehdidiyle karşı karşıyadır. Arazi bozulmasının ve arazi bozulmasına neden olan faktörlerin belirlenmesi ve izlenmesi tüm Dünya’da çeşitli disiplinlerde çalışmalar yapan bilim adamları, sivil toplum kuruluşları ve hükümetlerin en güncel konuları arasındadır. Bununla birlikte farklı ekoloji ve sosyo-kültürel yapıya sahip bölgelerin arazilerin bozulmasına karşı hassasiyetlerinin belirlenmesinde geniş kitleler tarafından kabul görmüş standart yöntemler bulunmamaktadır. Ülkemizde de arazi bozulmasının belirlenmesinde kullanılacak güvenilir izleme ve değerlendirme yöntem/lerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmayla 1) Farklı ekolojik ve sosyo-kültürel yapıya sahip alt havzaları barındıran Dicle Havzasının, arazi bozulması ve çölleşme durumlarını belirlemede kullanılacak veriler mevcut veri tabanları ve yeni arazi çalışmaları ile elde edilecektir. 2) Havzada arazi bozulması ve çölleşmenin izlenmesini sağlayacak göstergeler tespit edilecektir. 3.) Arazi bozulması ve çölleşmenin belirlenmesi ve izlenmesinde MEDALUS (Akdeniz Çölleşme ve Arazi Kullanımı) modelli kullanılacaktır. Akdeniz iklimi etkisindeki bölgeler için geliştirilmiş olan model, farklı ekolojik ve sosyo ekonomik yapıya sahip Dicle havzası için modifiye edilecektir. Modelin havzaya modifiye edlmesinde, yeni göstergelerin tespiti, gereksiz göstergelerin çıkarılması, parametrelerin ve indikatörlerin skorlamasının bulanık mantık yöntemi kullanılarak yapılması, çölleşmeye neden olan sosyo-ekonomik indikatör ve parametrelerin anketler ile derlenmesi şeklinde sayılabilir. 4.) Havza’da arazi bozulmasında etkili olan indikatör ve parametreler jeoistatistiksel yöntemlerle modellenecek ve alansal değişkenlikleri haritalanacaktır. Bu haritaların kullanımı ile sorunlu alanların belirlenmesi mümkün olacaktır. 5.) Ülkemiz için önemli su yatırımlarının yapıldığı ve yakın gelecekte sulu tarımın hızla artması beklenen havzada, başta üreticiler olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar ile akademisyenler arasında bir farkındalık oluşturmak çalışmanın önemli bir hedefidir. Proje kapsamında gerçekleştirilecek araştırma ve çalışmalardan elde edilecek çıktılar, farklı havzalarda çölleşmenin belirlenmesi ve izlenmesi için gerekli indikatörlerin tespit edilmesine de katkı sağlayacaktır. Projede arazi bozulması ve çölleşmenin ortaya konulması ve izlenmesi 5 iş paketiyle gerçekleştirilecektir. Bu iş paketleri 1) Veri Tabanlarının Derlenmesi, 2)Toprak Bozulması ve Çölleşme Durumlarının Belirlenmesi ve MEDALUS modelinin Havzaya Modifikasyonu, 3) Modelde yer almasına uzman görüşü ile karar verilen indikatörleri tanımlayan parametrelere ait minimum veri setlerinin oluşturulması, 4) Arazi bozulması ve çölleşme için elde edilen indikatörler ve indikatörlerin altında tanımlanan parametrelerin haritalanması ve 5) Proje Web Sitesinin Kurulması ve Çalıştay Düzenlenmesi şeklinde gerçekleştirilecektir. Proje sonunda, Havzada arazi bozulması ve çölleşmenin belirlenmesi ve izlenmesini mümkün kılacak, basit, güncellenebilir ve kolay ulaşılabilir CBS tabanlı bir model oluşturulacaktır. Oluşturulan model, farklı disiplinlerden kullanıcı, araştırmacı ve bilim adamlarının hizmetine sunulacak ve internet ortamında paylaşımı sağlanacaktır. CBS tabanlı bu model, yeni veriler üretildikçe güncellenebilecek ve havzanın çölleşme durumunun izlenmesi mümkün olacaktır.